ประวัติสวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง
ป่าบนดอยช้างมูบเป็นป่าเสื่อมโทรมจากการทำไร่เลื่อนลอยและการปลูกฝิ่น ไม้ใหญ่ถูกตัดโค่นจนเป็นเขาหัวโล้น เมื่อครั้งที่สมเด็จพระศรีนครินทราฯ เสด็จมาพบแต่หญ้าปกคลุม จึงมีพระประสงค์ที่จะฟื้นฟูให้กลับสู่สภาพป่าที่อุดมสมบูรณ์ดังเดิม ในปี พ.ศ. 2535 มูลนิธิแม่ฟ้าหลวงได้สนองพระราชดำริสร้างสวนรุกขชาติพื้นที่ 250 ไร่บนดอยช้างมูบ เพื่อรวบรวมพันธุ์ไม้ที่เคยพบบนดอยช้างมูบ และเทือกดอยตุงขึ้นเพื่ออนุรักษ์พันธุ์ไม้พื้นถิ่นเอาไว้ พร้อมกับปลูกสนสามใบเป็นไม้เบิกนำ สร้างร่มเงา
ภายในจัดเป็นเส้นทางลัดเลาะไปใต้ร่มเงาของไม้ใหญ่ที่เป็นพันธุ์ไม้พื้นเมือง และพันธุ์ไม้ป่าหายากจำนวนมาก ทั้งกล้วยไม้ดิน พญาเสือโคร่ง สนภูเขา และที่น่าสนใจที่สุดก็คือกุหลาบพันปี ที่เป็นไม้เด่น และเน้นปลูกในสวนรุกขชาติแห่งนี้มากที่สุด กุหลาบพันปีจะออกดอกในช่วงเดือน ก.พ.-มี.ค.
นอกจากนี้เส้นทางในสวนรุกขชาติยังเดินตามไหล่เขาไปจนถึงระเบียงชมวิว มองเห็นทิวทัศน์ได้กว้างไกลไปจนถึงชายแดนพม่าและลาว ไม่ไกลออกไปมีลำธารเล็ก ๆ มีน้ำไหลเย็นตลอดปีบนเนินด้านหน้าทางเข้าสวนรุกขชาติมีสถูปขนาดเล็กสูงประมาณ 3 ม. สร้างไว้บนก้อนหินใหญ่ที่มีลักษณะเหมือนช้างหมอบ จึงเรียกว่า สถูปช้างมูบ เป็นสถูปโบราณไม่ทราบประวัติที่แน่นอน แต่น่าจะมีอายุกว่า 100 ปี
สวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง เป็นที่รวมพันธุ์ไม้หายาก โดยเฉพาะกุหลาบพันปี (ไรโดนเดนดรอน) หลากสี หลายสายพันธุ์จากนานาประเทศ ในเอเซีย ยุโรป อเมริกาเหนือ และออสเตรเลีย ก็ได้นำมาปลูกจนผลิดอกงดงามกันที่นี่ จะยิ่งสวยงามมากในช่วงที่ดอกซากูระเมืองไทยหรือนางพญาเสือโคร่งบานในราวต้นเดือนมกราคม - กุมภาพันธ์ จนที่นี่กลายเป็นสวนป่าที่สวยที่สุดแห่งหนึ่งเลยทีเดียว
ช่วงที่เสี้ยวดอกขาวหรือชงโคขาวออกดอกบานสะพรั่งกระจ่างตา กล้วยไม้ป่าอย่างเอื้องตาหืน เอื้องเงิน ม่อนไข่ ผลิดอกอยู่ตามลำต้นและกิ่งไม้ใหญ่ นกพื้นเมืองและสัตว์ต่างๆ ที่พากันกลับสู่พนาไพร ภายหลังฟื้นฟูป่า ..
ที่นี่ สวนดอกไม้ที่รู้สึกได้ถึงความร่มรื่น ชุ่มชื้น สงบ ลึกลับและมีเสน่ห์ มีต้นไม้ใหญ่รูปทรงสวย โตขึ้นไปเรื่อยๆกับกาลเวลา ให้เงาร่มเย็นในเวลากลางวัน และเล่นกับแสงเงาจากดวงดาวในเวลากลางคืน ให้ดอกออกผลที่บ่งบอกถึงฤดูกาล ซึ่งเหมาะกับสภาพอากาศเมืองเหนือ เงาไม้เขียวครึ้ม แสงแดดยามบ่าย ปุยเมฒขาวบนฟ้าสีคราม ทั้งหมดเป็นบรรยากาศของความอบอุ่นที่หาได้จากธรรมชาติ … สิ่งใกล้ตัวที่งดงาม
ภายในบริเวณดอยมีพระสถูปช้างมูป เป็นเจดีย์ขนาดเล็ก ตั้งอยู่บนกองหินขนาดใหญ่ มีลักษณะเหมือนช้างหมอบอยู่และยังมีต้นสนและต้นไม้ขนาดใหญ่อายุนับร้อยปี ซึ่งขนย้ายขึ้นมาปลูกไว้ เนื่องจากการสร้างถนนสายเชียงราย-แม่สาย ซึ่งใช้ปลูกเพื่ออนุรักษ์ดินและต้นน้ำอีกด้วย
สวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง หรือสวนรุกขชาติดอยช้างมูบ อยู่บริเวณดอยช้างมูบซึ่งเป็นจุดสูงสุดของดอยตุง เป็นสถานที่รวบรวมพันธุ์ไม้ตระกูลกุหลาบพันปีไว้มากที่สุดในประเทศ นอกจากนี้ยังมีกล้วยไม้ป่า กล้วยไม้ดิน และรองเท้านารี พญาเสือโคร่ง(ซากุระเมืองไทย) มีลานชมวิวต่าง ๆ เช่น ลานรุ่งอรุณ ลานอัสดง จุดส่องสามแคว้น (ไทย-พม่า-ลาว) ซึ่งถัดไปเล็กน้อยจะเห็นตำรวจตระเวณชายแดนตั้งค่ายดูแลความเรียบร้อยอยู่ และบริเวณลานน้ำพระราชหฤทัยสมเด็จย่า ซึ่งจะมีต้นกุหลาบพันปีสีแดงสด และต้นไม้ขนาดใหญ่อายุนับร้อยปี อยู่ภายใต้การดูแลของประชาชนชาวเขาในพื้นที่ ทำให้ชาวเขาได้รับโอกาสในการสร้างรายได้ให้แก่ครอบครัวตามพระราชดำริของสมเด็จย่าที่ทรงตั้งพระทัยไว้
ข้อแนะนำ
-ดอกกุหลาบพันปีภายในสวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง มีทั้งกุหลาบพันปีของออสเตรเลีย จีน และพม่า ดอกกุหลาบพันปีต้นที่อายุมากที่สุดอยู่บริเวณลานน้ำพระราชหฤทัย มักจะบานประมาณกลางเดือน ธ.ค. (จากคำบอกเล่าของคุณลุงชาวเขาเผ่าอาข่าที่ทำงานดูแลอยู่ภายในสวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวงแห่งนี้ รูปสุดท้าย)
-เปิดให้เข้าชมเวลา 7.00 - 18.00 น. โดยเก็บค่าเข้าชมท่านละ 50 บาท
การเดินทาง สวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง อยู่ริมถนนสายพระธาตุดอยตุง บ้านผาหมี ห่างจากทางแยกวัดน้อยดอยตุงประมาณ 4 กิโลเมตร จากทางแยกพระตำหนักดอยตุง มีป้ายบอกตลอดระยะทางจนถึงสวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง
